Her Kaşıntı Atopik Dermatit Belirtisi Midir?
Atopik dermatit (AD) veya atopik egzama, çevresel ve genetik faktörlerin etkisi ile ortaya çıkan, çocukluk çağının en sık görülen kronik, enflamatuvar deri hastalığıdır. Çocukluk çağı egzaması da olarak bilinen bu durum, sıklıkla hayatın ilk yılında bulgu verir. Şiddetli kaşıntı nedeni ile gelişen uyku bozuklukları ve sosyal stigmatizasyon gibi nedenler ile hastanın ve ailesinin yaşam kalitesinde belirgin düzeyde olumsuz etkilere neden olabilir. Çocukluk çağının en sık karşılaşılan deri hastalıklarından olan AD’in görülme sıklığında, tüm dünyada son 30 yılda, yaklaşık 3 kat artış olmuştur. Gelişmiş ülkelerde her 5 çocuktan birini etkilemektedir. Hastalığın gelişimi için en kuvvetli risk faktörü, birinci derece akrabalarda atopik bir hastalığın varlığıdır. Atopik anneden doğan bir çocukta, 2 yaşından önce AD gelişim oranı %50’dir, her iki ebeveynde atopi olması durumunda bu oran daha da artmaktadır. AD’li olguların yarısı ilk 6 aydan önce, %85’i ise ilk 5 yaşta bulgu verir.
AD, 2 aylık dönemden itibaren yanaklar ve yüzün diğer bölgeleri, bacakların ön yüzü ve dirseklerin dış tarafında kaşıntılı, kızarık, akıntılı veya kabuklanan yaralar şeklinde kendini gösterir. Anne sütü ile beslenen çocuklarda, emme sırasında yanakların sürtünmesi sonucu ağız çevresi ve yanaklarda, emeklemeye başlayan çocuklarda da bacakların sürtünmesi sonucu bacakların ön tarafı ve dizlerde kızarık, sulantılı, kabuklanan alanlar oluşur. Yoğun ve şiddetli kaşıntı hissi nedeni ile uykuya dalmakta güçlük veya uykudan uyanmaya neden olabilir. Şiddetli olgularda, bez bölgesi hariç tüm vücutta belirtiler olabilir. Artan yaş ile boyun ve ense, bacakların arka tarafı, bilekler ve dirseklerin ön tarafında daha sert, kalın, kızarık, kaşıntılı alanlar ortaya çıkar. Zamanla şişlikler, açık veya koyu renk değişimleri, kaşımaya ikincil olarak gelişen kalınlaşmış ve kabalaşmış deri görüntüsü izlenebilir. Daha büyük çocuklarda ve erişkinlerde el ayası ve ayak tabanları etkilenebilir.
AD’in kronik ve alevlenmelerle giden bir seyri olduğundan, farklı evrelerin belirtileri bir arada görülebilir. Alevlenmelerden önce belirgin bir klinik bulgu olmaksızın kaşıntı ve takiben yara gelişiminin izlenmesi, hastalığın ‘döküntüye neden olan kaşıntı’ olarak da anılmasına neden olmuştur. Kaşıma sonucu deride gelişen mekanik hasar, enflamasyonun daha da artmasına neden olarak, ‘kaşıma ve kaşıntı döngüsü’ne girilmesine yol açar.
Diğer pek çok hastalıkta, tanı, laboratuvar testlerinin yardımı ile konulduğu halde, AD için böyle bir laboratuvar testi bulunmamaktadır. AD tanısı, klinik belirti ve bulguların bir araya gelmesi ile konulur. Kaşıntı, yaşa özgü yerleşim gösteren ve tipik görünümde deri bulguları, kronik ve tekrarlayıcı seyir, AD tanısına yaklaştıran önemli özelliklerdir. Ancak bu bulgulara sahip her hastaya AD tanısı konulamamaktadır. Eşlik eden farklı deri bulguları tanıya yardımcı olur. Ayrıca uyuz, seboreik dermatit (saçlı deri ekzeması, yağlı ekzema), kontakt dermatit (temas egzaması), sedef hastalığı, iktiyoz grubu hastalıklar (deri farklılaşmasının kalıtsal hastalıkları), immun yetmezlik sendromları, metabolik hastalıklar, deri lenfoması gibi pek çok benzer bulgu ve kaşıntı ile seyreden hastalığın da dışlanması gerekir. Özetle, özellikle çocukluk çağında, AD kaşıntının önemli bir nedeni olsa da, kaşıntıya sebep olabilecek diğer pek çok deri hastalığı bulunmaktadır.
Dr. A. Deniz Akkaya, 1976 yılında İstanbul’da doğdu.